به گزارش”  کارگران کرمان ” فرش دستباف؛ این گوهر بی نظیر ایران زمین، فصلی مهم را در تاریخ هنر این سرزمین رقم زده است و در این بین قالی کرمان، همچون درّی گرانبها بر تارک زیباترین و نفیس ترین فرش‌های جهان می درخشد و می توان گفت که در رنگ‌ آمیزی، کیفیت و طراحی در جهان همتا ندارد.

یادش به خیر، کودکی ام را می گویم؛ پدرم نقشه می گفت و مادرم نقشی از عشق به تار و پود قالی می زد تا زندگی مان فرشِ آرامش شود، با همان قالی خواهرم راهی خانه بخت شد و برادرم سامان گرفت و من امروز با خاطرات حسرت آور آن روزها زندگی می کنم.

آری فرش دستباف کرمان که در گذشته نه چندان دور سرآمد فرش های جهان و شهره آفاق بود امروز اما با فراز و نشیب های زیادی رو به رو شده است و غباری از فراموشی بر تار و پود آن نشسته است.

یکی از عوامل مهجور ماندن فرش دستباف کرمان، تحریم های ظالمانه اقتصادی و محدودکننده علیه کشورمان است، محدودیت صادرات وعدم امکان انتقال ارز از یک طرف و همچنین افزایش نرخ انواع ارز و به دنبال آن کاهش ارزش پول ملی از طرف دیگر باعث شده تا بخش عمده‌ای از سهم فرش دستباف ایران و کرمان توسط تولیدکنندگان رقیب در کشورهای هند، چین، پاکستان، ترکیه و مصر تصرف شود.

بیشترین صادرات قالی کرمان مربوط به سال ۱۳۷۴ به ارزش بیش از یک میلیارد دلار بوده است ولی این روزها سهم فرش کرمان در بازارهای جهانی به شدت کاهش یافته است.

انفعال دولت  در برابر دزدی فرهنگی فرش دستباف

اشرف رئیس اتحادیه فرش دستباف کرمان می گوید: تحریم های اقتصادی و محدودیت صادرات باعث شده است کشورهایی مانند چین، هند و پاکستان با در اختیار داشتن نیروی کار ارزان، طرح و نقشه های پرطرفدارِ فرش کرمان را کپی و تولید کرده و به نام فرش ایران به بازارهای جهانی عرضه ‌کنند.

او می گوید: نقشه‌های زیبای قالی کرمان، توسط کشورهای همسایه تقلید شد و با وجود اینکه کیفیت قالی آنها قابل مقایسه با قالی کرمان نیست، به خاطر قیمت‌های پایین در بازارهای اروپایی، بازار قالی کرمان را گرفتار مشکلات زیادی کردند.

حسین ایازی که یکی از تاجران معروف فرش دستباف در استان کرمان است نیز با تایید این مطلب گفت: با گران شدن ارز و کاهش ارزش پول ملی ایران، امکان صادرات فرش به سایر کشورها بسیار محدود شده است و ما بسیاری از مشتریان خود را که در آلمان و ایتالیا بودند از دست دادیم واکنون قالی چینی، هندی و پاکستانی، عملا درصدی از بازار قالی ما را گرفته‌اند.

این تاجر فرش در ادامه بیان کرد: امروز نقش و طرح فرش کرمان را در بسیاری از فرش های بافته شده کشورهای دیگر می بینیم که با قیمت ارزان تری در بازارهای جهانی عرضه می شود و متاسفانه دولت در مقابل این دزدی فرهنگی هیچ اقدامی انجام نداده است.

افزایش قیمت مواد اولیه عامل از دست دادن بازار اروپایی فرش دستباف

البته در کنار گرانی ارز و محدود شدن صادرات، می توان گرانی و کمبود مواد اولیه مرغوب را یکی از بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف دانست به طوری که در حال حاضر قیمت مواد اولیه و مصالح مورد نیاز برای تولید یک تخته فرش بین ۳ تا ۴ برابر افزایش یافته است.

این در حالی است که به اذعان کارشناسان مرغوب ترین پشم ایران و جهان به لحاظ کیفیت که ماده اولیه برای تهیه ریس و نخ است در مناطق عشایری استان کرمان تولید می شود اما به واسطه حضور دلالان این پشم ها خریداری و به کشورهای چین و ترکیه صادر می شود و همین مسئله باعث کمبود و افزایش قیمت پشم و در نتیجه افزایش قیمت مواد اولیه مورد نیاز قالیبافان شده است.

معاون وزیر صمت و رئیس مرکز ملی فرش ایران در اسفند سال ۹۷ اعلام کرده بود که با دستور وزیر صنعت، صادرات مواد اولیه فرش و پشم متوقف شده و دیگر در سال آینده صادرات مواد اولیه نخواهیم داشت اما این امراتفاق نیفتاد و امسال به عنوان یکی از معضلات اصلی فرش بافی است.

رئیس اتحادیه فرش دستباف کرمان نیز بالا رفتن هزینه‌های تولید و افزایش قیمت مواد اولیه را یکی از عوامل اصلی عدم رونق فرش دستباف برشمرد و گفت: بسیاری از تولیدکنندگان به ویژه بافندگان تک بافت خانگی به دلیل اینکه توان مالی و سرمایه کافی برای خرید مواد اولیه تولید فرش را ندارند یا قالی بافی را رها کردند و یا اینکه به بافت فرش های کوچک مثل پشتی و کناره که به سرمایه کمتری نیاز دارد روی آوردند.

اتفاق ناخوشایندی که به دنبال گرانی و کمبود مواد اولیه مرغوب رخ داده استفاده کردن قالیبافان خانگی از نخ و ریس نامرغوب و ارزان قیمت است که هم هویت و اصالت فرش تولیدی و هم دسترنج خودشان را به مخاطره می اندازد زیرا زحمت و زمان بافت ثابت است فقط ارزش کار و هنر تولیدی خود را کاهش میدهند.

اشرف اما معتقد است با وجود افزایش قیمت مواد اولیه مرغوب، تولیدکنندگان عمده فرش وقت بافندگان خود را برای تولید فرش های معمولی و ارزان قیمت صرف نمی‌کنند و فرش هایی که هم اکنون بافته می‌شود از جمله بهترین و مرغوبترین تولیدات آنها در ۵۰ سال گذشته است ولی این مسئله موجب شده است تعداد فرش کمتری به بازار عرضه شود.

وی خاطر نشان کرد: در این زمینه لازم است تا مواد اولیه با قیمت کمتر در اختیار بافندگان قرار گیرد ولی نمی دانیم دولت در چه اندیشه‌ای است که هزاران نفر انسان شاغل در حرفه قالیبافی را بدون هیچ کمکی به حال خود رها کرده و هیچگونه حمایتی از این هنرمندان بی ادعا نمی کند.

آیا تعدد سلیقه و عدم نوآوری در نقش ها باعث کاهش رونق فرش دستباف شده است؟

رئیس اتحادیه فرش دستباف کرمان تعدد سلیقه و عدم نوآوری در نقش ها را نیز در کاهش رونق فرش دستباف موثر خواند و بیان کرد: تولید فرش با استفاده از طرح ها و نقشه های قدیمی و عدم توجه به سلایق مشتریان جدید و به روز نشدن فرش ها به لحاظ طرح و رنگ در کنار تنوع طلبی و نوگرایی نسل جدید، باعث شده که فرش کرمان در مقابله با نوآوری رقیبان در نقطه‌ای از تجارت جهانی و حتی داخلی متوقف شود و فرصت های جدید را به رقبای خود واگذار کند.

اشرف ادامه داد: رقبای داخلی فرش دستباف کرمان مانند تبریز و قم که طی چند سال گذشته در بحث میزان تولید و صادرات گوی سبقت را از دیگر شهرها از جمله کرمان ربوده اند خیلی زود به موضوع توجه به ارائه نقشه های جدید مطابق با سلیقه خریداران پی برده و با بهره گیری از طرح و رنگ های جدید بازارهای جدیدی را نیز برای خود ایجاد کردند، هر چند که برخی طرح‌های جدید آنها تلفیقی از طرح فرش کرمان است.

مصطفی ایرانمنش که از کودکی با همین تار و پود قالی بزرگ شده است، امروز خود یکی از صادر کنندگان فرش دستباف است و بیش از۱۰۰ بافنده فرش برای او کار می کنند، او در این زمینه نظر دیگری دارد و می گوید: فرش دستباف کرمان با دارا بودن ده ها و بلکه صدها طرح و نقشه اختصاصی درحال حاضر نیز مشتریان خود را دارد و برای یک قالی باف فرقی نمی کند چه طرحی را بر تار و پود قالی نقش بزند لذا اینکه گفته می شود دلیل کم رونق شدن فرش کرمان عدم ارائه قشه های جدید است صحیح نیست.

این تولید کننده فرش دستباف ادامه داد: قالی کرمان با همان نقش و طرح های قدیمی طرفداران زیادی دارد و ضرب المثل ” به قالی کرمان می ماند” نشان از این دارد که این فرش دستباف در گذر زمان نه تنها جذابیت خود را از دست نمی دهد بلکه بهتر از قبل هم می شود.

وی دلیل اصلی کم رونق شدن فرش کرمان را گرانی مواد اولیه و نبود متولی امر در این زمینه عنوان و اذعان کرد: گرانی مواد اولیه برای تولید کننده ای که در صنعت قالی ورود پیدا کرده بسیار سنگین است و به واسطه همین مسائل بسیاری از کارگاه ها تعطیل شده و در حال حاضر تعدادی از قالی بافان در خانه های خود فرش را می بافند و تحویل می دهند.

دولت هزاران قالیباف را بدون حمایت رها کرده است

ایرانمنش دلسردی های ایجاد شده برای قالی بافان و عدم حمایت از آن ها را علت اصلی مهجور ماندن فرش کرمان عنوان کرد و می گوید: در اصفهان و تبریز، مسئولان از صنعت فرش حمایت می کنند و دست واسطه ها و دلال ها را از این قضیه کوتاه کرده اند و تجار قالی ها را یکجا از قالیباف می خرند ولی در کرمان مافیای دلالی همچنان جود دارد.

با همه این تفاسیر در حالی که گران شدن مواد اولیه، رکود و کسادی بازار فرش دستباف را به دنبال داشته است و میزان تولید و بافت فرش را کاهش داده است اما قیمت فرش کرمان مانند سایر کالاها و اجناس گران نشده و تغییر آنچنانی نداشته است و هم چنین مشکلات بیمه قالی بافان نیز مزید بر علت شده و بسیاری از هنرمندان این عرصه را دچار مشکل کرده است و اندک بیمه‌شدگان قالیبافی هم مرتب در حال حذف شدن هستند.

رئیس اتحادیه فرش دستباف کرمان می گوید: ارائه تسهیلات مالی برای خرید مواد اولیه به عنوان سرمایه در گردش و تهیه ابزار کار با توجه به امر معیشت و رفاه این افراد به ویژه بیمه قالیبافان از جمله کوچکترین اقداماتی است که دولت می‌تواند و باید برای حفظ این ظرفیت‌های ارزشمند اشتغال انجام دهد.

لذا امیدواریم این ظرفیت عظیم اشتغال زایی که ترکیبی از هنر و تمدن ایرانی اسلامی است مورد توجه دولت قرار گرفته و با توجه به … فرش های زیبا و چشم نواز کرمان را نوید بخش رونق و تولید مجدد فرش دستباف کرمان شود.

فرش به عنوان یکی از ظرفیت های عظیم اشتغال زایی که نمایانگر هنر اصیل ایرانی اسلامی است و دولت با حمایت از تولیدکنندگان این کالا می تواند به آن به عنوان مولفه گسترش اقتصاد بدون نفت نگاه کند. امیدواریم با حمایت از فرش بافان تولید مجدد فرش دستباف در کرمان و کشور رونق گیرد.

گزارش از : مهدی زاده

انتهای پیام/